jazz blues rock

Κάθε χρόνο στο Όσλο, την πρωτεύουσα της Νορβηγίας, γίνεται ένα από τα πιο επιτυχημένα και μακρόβια φεστιβάλ τζαζ. Το Oslo Jazz festival γίνεται τον Αύγουστο και διαρκεί έξη ημέρες. Φέτος άρχισε στις 10 Αυγούστου στο κτίριο της Όπερας του Όσλο, ένα εντυπωσιακό κατασκεύασμα που κυριολεκτικά φαντάζει μέσα στο φιόρδ, με μια κεκλιμένη οροφή προσιτή για ένα περίπατο που προσφέρει πανοραμικές θέες της πόλης και του φιόρδ της.

Το φεστιβάλ έχει μια ιστορία περίπου 30 χρόνων και η επιτυχία του αντικατοπτρίζει τη δυναμικότητα και μακροζωία της Νορβηγικής τζαζ (αλλά και γενικότερα της Σκανδιναβικής, γνωστής ως Nordic Jazz). Μια χώρα σαν τη Νορβηγία, με πληθυσμό μόλις 5 εκατομμυρίων, έχει προσφέρει μουσικούς της τζαζ όπως οι Jan Garbarek, Tord Gustavsen, Arild Andersen, Nils Peter Molvaer, Arve Henriksen, Terje Rypdal, Mathias Eick και πολλούς άλλους, και διοργανώνει πάνω από 30 φεστιβάλ τζαζ κάθε χρόνο, μερικά σε κωμοπόλεις με λιγότερους από 25.000 κατοίκους. Η δημόσια χρηματοδότηση στη Νορβηγία υποστηρίζει δραστηριότητες τζαζ και έχει ως αρχή το ότι και τα πιο απόμακρα χωριά δικαιούνται την ίδια ποιότητα ζωής με την πρωτεύουσα.

Το Όσλο θεωρείται σήμερα ως μια από τις πιο σημαντικές πρωτεύουσες της τζαζ στον κόσμο: η συνομιλία των διαφόρων ειδών τζαζ εκεί είναι πολύ πιο έντονη και παραγωγική από αλλού. Όπως η τζαζ εισέρχεται στον δεύτερο αιώνα της ως μια διεθνής μουσική «γλώσσα», η Νορβηγική της έκφραση, χωρίς να οριοθετείται μέσα σε κάποιο περιορισμένο είδος, αναμιγνύει στοιχεία μοντέρνα, κλασσικά και ενίοτε φολκλορικά.

Οι λόγοι της επιτυχίας της νορβηγικής τζαζ είναι πολυσύνθετοι. Η γερμανικής ιδιοκτησίας δισκογραφική εταιρεία ECM βοήθησε σημαντικά στη διάδοση της μουσικής, η οποία με τη σειρά της έγινε το εφαλτήριο για την ίδρυση Νορβηγικών εταιρειών, όπως οι NorCD, Odin, Rune Gramophon, Jazzland και Curling Legs. Η μουσική ακαδημία του Trodheim, της τρίτης σε πληθυσμό πόλης της Νορβηγίας, έχει εκπαιδεύσει πολλά γνωστά ονόματα της νορβηγικής τζαζ. Οι τοπικές και κρατικές αρχές της Νορβηγίας χρηματοδοτούν σταθερά και γενναιόδωρα την ανάπτυξη και διάδοση της Νορβηγικής τζαζ. 

Αλλά ίσως ο πιο σημαντικός σπινθήρας για την άνθηση της τζαζ ήταν η μετακίνηση πολλών φημισμένων Αμερικανών μουσικών στη Νορβηγία (όπως και στη Σουηδία και Δανία), κυρίως από το 1960 και μετά, όταν πολλοί από αυτούς δεν έβρισκαν σταθερή δουλειά στην πατρίδα τους και μετέφεραν το μουσικό τους ταλέντο στην Ευρώπη. Όταν η τζαζ έχασε το ρόλο της στις ΗΠΑ ως χορευτική μουσική που γέμιζε μεγάλες αίθουσες, οι ορχήστρες έγιναν αναγκαστικά μικρότερες και αντιμετώπιζαν πολλές δυσκολίες, καθότι έπρεπε να ταξιδεύουν συνέχεια σε μακρινές πόλεις των ΗΠΑ για να εξασφαλίζουν παραστάσεις. Τότε η Ευρώπη έγινε πόλος έλξης πολλών γνωστών Αμερικανών μουσικών τζαζ.

Η επίδραση αυτών των μουσικών στην νορβηγική τζαζ είναι ανεξίτηλη. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι τρεις διάσημοι σήμερα μουσικοί, οι Νορβηγοί Arild Andersen και Jon Christensen  και ο Σουηδός Bobo Stenson, οι οποίοι συνόδευσαν τον Sonny Rollins στην συναυλία του στο Kongsberg της Νορβηγίας το 1971. Οι «μετανάστες» μουσικοί είχαν πολλές άλλες παρόμοιες επιδράσεις στους Νορβηγούς. 

---

Ο Sonny Rollins (σαξόφωνο) με τους Arild Andersen (μπάσο), Jon Christensen  (ντραμς) και Bobo Stenson (πιάνο), Kongsberg, Νορβηγία, 1971 (Παρακάτω Video)

---

Προσωπικά έμαθα πολλά για το τι συνέβαινε πολλά χρόνια πριν από ένα ταλαντούχο πρώην ντραμίστα, τον Frode (προφέρεται Φρούντα) που γνώρισα στο Όσλο. Ο Frode μου εξιστόρησε την κατάσταση πριν από 40 χρόνια, όταν είχε την ευκαιρία να παίξει με τον Αμερικανό σαξοφωνίστα Dexter Gordon στο Bergen της Νορβηγίας. Οι ευκαιρίες για τον νεαρό τότε ντραμίστα να βελτιώσει την τεχνική του στο πλάι ενός μεγάλου μουσικού ήταν τεράστιες. Αν και η κατάχρηση της ηρωίνης που ο Dexter Gordon, όπως και πολλοί άλλοι γνωστοί μουσικοί της τζαζ (Charlie Parker, Art Pepper, Gene Ammons, και άλλοι) συνήθιζαν τότε, έκανε τον νεαρό Frode  να αποσυρθεί από το επάγγελμα του μουσικού τζαζ, παρέμεινε φανατικός ακόλουθος της μουσικής, και, όπως όλοι οι Σκανδιναβοί τζαζίστες, οφείλει πολλά στο μεταναστευτικό κύμα των Αμερικανών μουσικών που συνέβαλαν τα μέγιστα στην άνθηση της Nordic Jazz.

Σήμερα το Όσλο έχει μερικά μόνιμα στέκια τζαζ (σαν τα Herr Nilsen, Nasjonal Jazzscene, Bla, Bare Jazz) που αξίζουν επίσκεψη, αλλά και πολλά εποχιακά. Στο Herr Nilsen θα βρείτε έναν φιλικότατο μπάρμαν και θαμώνες, και εντυπωσιακές μπάντες τζαζ, ενώ το Bare Jazz είναι ένα ελκυστικό δισκάδικο/καφενείο-μπαρ. Το Όσλο είναι μαγευτικό χειμώνα-καλοκαίρι, με άριστη αστική συγκοινωνία και μικρό κέντρο που περπατιέται εύκολα από άκρη σε άκρη, αλλά είναι αρκετά πιο ακριβό από τις ελληνικές πόλεις. Οι κάτοικοί του φιλικοί, μιλούν άπταιστα Αγγλικά και είναι πολύ φιλόξενοι προς τους τουρίστες.

Πληροφορίες για το επόμενο φεστιβάλ βρίσκονται στο http://oslojazz.com. Για μια γεύση νορβηγικής τζαζ ενδείκνυται το «Oslo» από το άλμπουμ «Skala» του Mathias Eick:

---

Mathias Eick «Oslo» από το άλμπουμ «Skala» Video