jazz blues rock

Στα πλαίσια της επερχομένης συναυλίας της Μαρίκας Κλαμπατσέα στο Αμφιθέατρο του Μουσείου Μπενάκη την Παρασκευή 27 Ιανουαρίου είπαμε να ανοίξουμε τον φετινό κύκλο των συζητήσεων για το 2017 μαζί της. Ο λόγος προφανής! Η Μαρίκα Κλαμπατσέα είναι σοπράνο, συνθέτις και πιανίστα της avant-garde σκηνής, γνωστή για τις τολμηρές ερμηνείες και συνθέσεις της στον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό αλλά και την ανασύνθεση της κλασσικής φόρμας.

---

Κυρία Κλαμπατσέα, χρόνια πολλά, καλή και δημιουργική χρονιά.

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ, Ευχαριστώ!

Η μέχρι τώρα πορεία σας στη μουσική ήταν πολύ ιδιαίτερη. Καταρχάς μιλήστε μας λίγο για την αρχή της πορείας σας αυτής, δηλαδή τις σπουδές σας, τις συνεργασίες και τις εμπνεύσεις σας γενικότερα.

ΝΑΙ! Πως έγινα μουσικός... Θα σας πω. Σημαντική επιρροή για να αγαπήσω και να ακολουθήσω τη μουσική αλλά και το κλασσικό τραγούδι και ιδιαίτερα την όπερα ήταν η μητέρα μου. Η Νίνη! Την θάμαζα παρακολουθώντας την από μικρή μια και στο σπίτι όλη μέρα την άκουγα να τραγουδά άριες και μια από τις αγαπημένες της που κι εδώ τραγουδώ αυτοσχεδιάζοντας ήταν το «Estrano» από την όπερα «La Traviata» του Giuseppe Verdi. Μια μέρα μπαίνοντας στο χολ την μιμήθηκα... Ίσως θα ήμουν 8 χρονών περίπου και τραγούδησα μέρος από την άρια «Estrano». Είναι αλήθεια ότι με επιβράβευσαν γι΄ αυτό και πιο ιδιαίτερα η μητέρα μου που χαιρόταν, καταλαβαίνοντας ότι κι εγώ θα ακολουθούσα τελικά  τα χνάρια της. Έτσι ακολούθησα κλασσικές σπουδές. Πιστεύω ότι δάσκαλοί μου, και σ’ αυτούς που περισσότερο οφείλω την γνώση μου στη φωνητική ήταν οι ιέρειες της φωνής όπως η Μαρία Κάλλας, η Edith Piaf, η Judy Garland, η Janis Joplin, η Mahalia Jackson, τραγουδιστές επίσης σαν τους Pavarotti, Elvis Presley, Ray Charles, Claus Nomi, Freddy Mercury. Αυτοί με έμαθαν τι σημαίνει να τραγουδώ και να ερμηνεύω. Επίσης το Guildhall School of Music στο Λονδίνο χάραξε τη πορεία μου αφού όταν έδινα εξετάσεις, ο εξεταστής με ρώτησε αν εκτός από τη φούγκα του Bach που έπαιξα μπορούσα να παίξω κάτι χωρίς παρτιτούρα (από τ’ αυτί) και πραγματικά έπαιξα την αγαπημένη μου μουσική από τις ομπρέλες του Χερβούργου του Michel Legrand. Αυτό ήταν κι η αιτία που πέρασα τις εξετάσεις. Αυτό με έκανε να εμπιστευτώ και στη πορεία τον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό που δεν βασίζεται σε παρτιτούρα.

Όμως ο συντηρητισμός των ελληνικών ωδείων, το μπλοκάρισμα της ελευθερίας του τραγουδιστή στην έκφραση μέσα σε στεγανά ότι τραγουδώ και ειδικότερα όπερα κυρίως σημαίνει στόμφο, εγωκεντρισμός φωνητικός, δύναμη, ένταση κι όχι χρωματισμός στον ήχο πρώτα και κύρια, ευαισθησία, ευελιξία στον ήχο και τόλμη, όπως περίμενα ότι αυτό θα μάθαινα -κι αυτό μ ενδιέφερε- δεν ήταν έτσι κι αυτό με απογοήτευσε. Η μουσική με συγκινούσε τόσο ώστε ήταν αδύνατο να αποδεχτώ και να ικανοποιηθώ βλέποντας ότι αυτό που ακολούθησα δεν ήταν αυτό που ονειρευόμουν, να γίνω  αληθινός μουσικός, όπως εγώ το εννοούσα, να τραγουδώ μέχρι «βγάζοντας τα σωθικά μου», με λίγα λόγια πρώτη να έρχεται σε αξία η ερμηνεία! Η έκφραση η ελευθερία της φωνής! Ακολούθησα λοιπόν μετά, τον αυτοσχεδιασμό σε σχολή Τζαζ στο Παρίσι. Ο αυτοσχεδιασμός ήταν η πηγή που με βοήθησε να απεγκλωβιστώ απ΄ αυτά τα σκληρά στεγανά των σπουδών στο ωδείο φτάνοντας έτσι και στον Ελεύθερο αυτοσχεδιασμό.

Το έργο «KALT» που θα παρουσιάσετε στις 27 Ιανουαρίου είναι από το ομώνυμο εβραιογερμανικό τραγούδι Yiddish «KALT» που γράφτηκε για τον βίαιο αποχωρισμό ενός ζευγαριού κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κι ενώ μεταφερόταν στα ναζιστικά στρατόπεδα. Πως και γιατί εμπνευστήκατε από αυτό;

ΝΑΙ! Το KALT που είναι και ο ομώνυμος τίτλος του εβραιογερμανικού τραγουδιού και έχει μια ιστορία. Αφορμή να διαλέξω αυτό τον τίτλο ήταν η συναυλία μου «Τα Τραίνα» είχα παρουσιάσει στο Μέγαρο Μουσικής. Αναφέρομαι σε τραγούδια που γράφτηκαν στα γκέτο και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των ναζιστών στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και που μουσικοί μελετητές συγκέντρωσαν. Το τραγούδι αυτό  έχει πολύ ιδιαίτερη μελωδία και λόγια στα εβραιογερμανικά (Yiddish) μεταφέροντας την πίκρα και τον πόνο που νοιώθει η γυναίκα αυτή που αποχωρίζεται τον άντρα της, μια συννεφιασμένη  βροχερή μέρα όπου τα Τραίνα που μετέφεραν τους πολιτικούς κρατούμενους κατά τη ναζιστική περίοδο τους χωρίζουν. Είναι ένας αποχαιρετισμός ουσιαστικά με το ερώτημα αν θα ξαναβρεθούν ποτέ…

Σύμφωνα με το δελτίο τύπου η περφόρμανς αυτή θα είναι το απόγειο των πιο τολμηρών και ακραίων φωνητικών αυτοσχεδιασμών της Μαρίκας Κλαμπατσέα. Τι διαφοροποιείται σε σχέση με τα προηγούμενα έργα σας;

Αυτή η ερώτηση σας είναι καλύτερο ν΄ απαντηθεί από το κοινό που με παρακολουθεί κι ελπίζω να εισπράξει το διαφορετικό μνήμα που εγώ δίνω στο KALT. Θα μπορούσα όμως να πω σαν νέα πρόταση ότι το θέμα βασίζεται και πάλι στη αναγκαιότητα της ερμηνείας του τραγουδιστή αλλά με κεντρικό σημείο αναφοράς τον σπαραγμό στην ερμηνεία. Ο σπαραγμός γίνεται ένα με την ερμηνεία, κι αυτό ενώνει πολλά διαφορετικά είδη μουσικής στο KALT σαν σε μια ανάσα. Να γίνω όμως πιο κατανοητή. Η άρια για παράδειγμα, το «E lucevan le stelle» που τραγούδησε ο Luciano Pavarotti του Giacomo Puccini και θα τραγουδήσω στη συναυλία αυτή προσπαθώντας να μιμηθώ τη χροιά του τενόρου σαν σοπράνο, το Ροκ και πιο συγκεκριμένα με την ερμηνεία του «Summertime» όπως τραγουδησε η Janis Joplin και προσπαθώ να ακολουθήσω, ή το «Move Over» ενώνονται. Ακόμη, ο Purcell και οι ελεύθεροι αυτοσχεδιασμοί μέσα από την κοινή ερμηνεία που ο σπαραγμός την χαρακτηρίζει. Η φωνή ΝΑΙ! Να ΄ναι σίγουροι οι ακροατές! Θα αυτοσχεδιάσω και πάλι ελεύθερα στο KALT ξεπερνώντας ακόμη και αυτά τα «άκρα».

Μέσα στα πλαίσια του «KALT» μεταξύ άλλων θα υπάρχουν και άριες όπως αποσπάσματα της όπερας «Tosca» και του «Βασιλιά Αρθούρου». Τι σας έκανε να εντάξετε τα κομμάτια αυτά στο έργο;

Το KALT είναι γερμανική λέξη και σημαίνει κρύο, παγωνιά κι ότι ακολουθεί. Ανασφάλεια, θλίψη, κακουχία, αθλιότητα, μιζέρια, θάνατος… Η αγαπημένη μου άρια του Henry Purcell «What a Power art Thou» δεν θα μπορούσε να λείπει, και μάλιστα με οδηγό την ερμηνεία του υπέροχου Klaus Nomi. Σ ότι αφορά το «E lucevan le Stelle» που ερμήνευσε κι ο Luciano Pavarotti, ναι, και το «Και Έλαμψαν τ Αστέρια» θα τραγουδήσω μια και KALT σημαίνει ακόμη –μέσα από τις επιλογές των τραγουδιών που ακολουθώ- και κύκλος της Ζωής, του Έρωτα και του Θανάτου.

Πριν από καιρό είχατε παρουσιάσει στην Αγγλία το μαύρο μιούζικαλ «Η Χιονάτη και οι Εφτά Ουλές». Μιλήστε μας για το έργο αυτό το οποίο επίσης θα έχουμε την ευκαιρία να ακούσουμε αποσπασματικά στο Μουσείο Μπενάκη!

ΝΑΙ! Για αρχή θα ήθελα να πω ότι σύμμαχός μου σε όλη αυτή τη μουσική μου πορεία ήταν και είναι το Arts Council της Αγγλίας. Υποστήριξε και πάλι τη μουσική που έγραψα μαύρο μιούζικαλ για την πρώτη έκδοση της ιστορίας της Χιονάτης (1634) του Ναπολιτάνου συγγραφέα Giambattista Basile. Ο πραγματικός τίτλος είναι «The Joung Slave». Εγώ άλλαξα τον τίτλο αυτό σε «Η Χιονάτη και οι επτά ουλές» μια και όταν μου διηγούνταν το παραμύθι μικρή, ένας από τους Νάνους με φόβιζε κι αυτός ήταν ο «θυμωσιάρης».Τον έβλεπα  σαν εφιάλτη πολλά βράδια στο όνειρό μου... Και αυτό με τραυμάτιζε, με φόβιζε το ένοιωσα σαν «ουλή» και από κει διάλεξα και τον τίτλο.

«The Shark», «ROT», «Free Improvisation», «S M I L E», «Strange Fruit» είναι οι τίτλοι μερικών από τα έργα που έχετε παρουσιάσει τα τελευταία χρόνια σε διάφορους χώρους τέχνης. Ποιο από αυτά νομίζετε ότι ήταν το «δυνατότερο» που σας έκανε να εκφραστείτε περισσότερο;

Δεν θα μπορούσα να ξεχωρίσω κανένα απ΄ αυτά γιατί σε όλα φροντίζω να εκφράζομαι ελεύθερα και το δυνατό πιο ολοκληρωμένα.

Έχετε αντιμετωπίσει δυσκολίες μέχρι τώρα στο να περάσετε το μήνυμα που θέλετε κάθε φορά μέσω των έργων σας στον κόσμο;

Δεν ξέρω σε ποιες δυσκολίες αναφέρεστε. Η έκθεση ενός καλλιτέχνη στο κοινό απαντά στην ερώτησή σας. Δεν μπορεί παρά να περνά ξεκάθαρα κι άμεσα το μήνυμα ένας καλλιτέχνης που ανοίγεται... Και σαφώς να φτάνει η φωνή του μέχρι και -κάποιες φορές θέλω να πιστεύω, ν΄ αγκαλιάζει το κοινό... Είναι όμως κάτι άλλο αν το κοινό συμφωνεί με αυτό ή μπορεί να συγκινείται όπως αναφέρετε όσο κι ο καλλιτέχνης… μες τον κόσμο αυτό…

Πιστεύετε ότι το κοινό ανταποκρίνεται στον βαθμό που θα θέλατε μιας και η ιδιαιτερότητα λόγω της δυσκολίας των θεμάτων που διαπραγματεύεστε χαρακτηρίζουν τα έργα σας;

ΝΑΙ! Και είμαι πολύ χαρούμενη γι΄ αυτό!

Δώστε μας συνοπτικά το μήνυμα που θα θέλατε να περάσετε μέσα από την παράσταση «KALT» και τι κοινά θα βλέπατε στο έργο αυτό με τη σημερινή κατάσταση που βιώνει η  χώρας μας;

ΝΑΙ! Να αντισταθούμε σε ότι μας ακινητοποιεί, να εναντιωθούμε στην αθλιότητα που βιώνουμε, στο ρατσισμό, στην κρατική βία, στην υπαρξιακή καταστροφή, στις αυτοκτονίες, στην ομοφοβία, στην περιθωροποίηση των απόρων, των ηλικιωμένων. Να σταματήσουμε να παγώνουμε! Αυτό είναι το KALT! Είναι μια καταγγελία στην αθλιότητα και πιο συγκεκριμένα στις αυτοκτονίες. Η συναυλία αφιερώνεται στο φίλο, συνεργάτη ηθοποιό και συγγραφέα Γιώργο Κώνστα που έφυγε πρόωρα στις 17 Ιανουαρίου 2015.

Τέλος θα θέλαμε να μοιραστείτε κάτι με τους αναγνώστες του JAZZBLUESROCK.GR

ΝΑΙ! Ανυπομονώ να μοιραστώ το KALT!  Μαζί τους!